Oqaasiliortut ataatsimiinnerat ataasinngorneq, januaarip 28-anni 2013, nal. 10.00
Oqaasileriffimmi.
Peqataasut: Carl Chr. Olsen, Stephen Heilmann, Eva M.Thomassen aamma Katti Frederiksen.
Lotte Holm napparsimanini peqqutigalugu peqataanngilaq.
Allatsi: Katti Frederiksen
Oqaluuserisat:
- Tikilluaqqusineq aamma ilisimatitsissutit
Siulittaasoq ukioq manna siullerpaamik ataatsimiinnissamut tikilluaqqusivoq, qujallunilu inuuimmini Oqaasileriffiup ICC-llu aaqqissuussisimaneranut.
Ilisimatitsissutigineqarpoq Kommuneqarfik Sermersuumik ataatsimeeqateqarsimaneq, tassani kommunip aaqqissuuneqarnerani ingerlatsiviit immikkoortullu assigiinngitsut taaguutaasa allanngortinneqarsinnaanissaasa eqqartorneqarneranni Oqaasileriffimmiit KF peqataavoq. KF-ip taaguutinut, soorlu tungiuineq sanarfineq il.il. pillugit nassuiaavoq naqqiissutinillu anngussilluni, ass. sekretariat allatseqarfik, administration allattoqarfik.
- Kingullermik ataatsimiinnermit imaqarniliap akuerineqarnera
Naqinnerliukkat aaqqinneqareermata taamaatsillugu akuerineqarpoq. - Saaffiginnissutit
a) frugtbarhedsritualdans
danskisut taaguut kalaallisut aalajangersimasumik kulturinullu tamanut akunnaatsumik oqaasertalerniarnerani Oqaasiliortut isumaqatigiipput imaalissasoq: qittat kinguaassiorluaqqusissut. Aalariaatsit suugaluarpataluunniit kinguaassiorsinnaanermut tunngasuummat, indianerit grækeritoqqat allallu aamma atugarimmassuk taamatut aalajangiisoqarpoq.b) borgmester
Oqaasileriffimmit akissusiarineqarsimasoq naammagineqarpoq, tassalu borgmester kalaallisut immikkut taaguuteqarani oqaasersiatut ikkutivissimasutut atuinnartuusoq ilisimatitsissutigineqarsimavoq.c) Taekwon-do klubimit saaffiginnissut pillugu kalaallisut allaqqasuini Oqaasiliortut ima siunnersuuteqarput:
cortesy – høflighed – inussiarnersuuneq
integrity – ærlighed – unneqqarissuseq
perseverance – udholdenhed – pinertussuseq
self-control – selvkontrol – imminut aqussinnaaneq
indomitable spirit – ukuelighedens ånd – nakkaannajuissuseqd) juridiske faderløse kalaallisut taaguutissaa
CCO akissusioreersimavoq ilisimatitsilluni oqaatsinik taaguutinillu inatsisit malillugit Oqaasiliortut aalajangersaasinnaallutillu akuersisinnaatitaasut. Taamaattumik qulaani taaguut pineqartoq pillugu saaffiginnittoqassagaluarpat Oqaasiliortut aalajangiussaat tassaassaaq: inatsisitigut ataataqanngitsut, tassani uiguutaa –tigut isumaqarpoq inatsisit aqqutigalugit ataataqanngitsuusut, taamaattumillu ippinnaateqarani.e) Taaguut Sulisunik Siulersuisut Kattuffiat pillugu apeqqut
Saaffiginnissut pillugu Oqaasiliortut ilisimatitserusupput nunatsinni suleqatigiit, peqatigiiffiit, pingaartumik kattuffiit namminneq aalajangiussaat ataqqiniartarlugit. Kisiannili soorunami ukiut ingerlanerini oqaatsit atorneqartut isumaasa nikissimanerannik patsiseqartumik paatsuunganarsisoqarsinnaalersimagaangat tassani siunnersuusiorsinnaasarput.
Matumani SSK – Sulisunik Siulersuisut Kattuffiat – pillugu saaffiginnittoq nassuiaaneralu malillugu, tassalu kattuffimmi sulisunik siulersugaqanngikkaluarluni atorfeqartitsisinnaaneq tunngavigalugu Oqaasiliortut taaguummik ima siunnersuisinnaapput: Suleqatigiinnik Siulersuisut Kattuffiat. Saaffiginnittup qisuariarnissaa utaqqilaariarlugu taaguutip qanoq pineqarnissaa aalajangiutivinneqarumaarpoq.f) Hej igen kalaallisut qanoq taaneqassava?
Danskisut oqariaaseq kalaallisut atunngisarput pillugu saaffiginnittoq ilisimatinneqassaaq, atuisut namminneq taanna qanoq nutserniarneritsik atorniarneritsillu akisussaaffigissavaat, halooqqi/alooqqi nutseriinnarneruvoq hej igen-imiit, taamaattorli aamma paasinarlunig) eqqulik tupermut taaguutaava?
Oqaasiliortut toqqup kilua aamma eqqulimmik taasarsimassagaat ilisimagisinnaavaat, tassa ilanikuulluni eqquligaq. Tamannali misissorluarneqaqqilaareerpat saaffiginnittoq akineqassaaq.h) imigassamik sassaallertarneq
Saaffiginnittoq ilumoornerarneqaannassaaq, sassaallertarneq tassaammat akeqanngitsumik tunisineq, nioqquteqartarnerlu tassaalluni akiliilluni pisisarneq.
i) livsstilssygdom kalaallisut
inooriaatsip kingunerisaanik nappaat. Tassunga nassuiaataalluni inuup inooriaatsini peqqutigalugu nammineq pisooqataaffigisaminik nappaateqalersimasoq.j) oqaaseq suliffissaaleqisoq
Saaffiginnittup danskisut ’arbejdsløs’ sulisussarsiortumik taarusunnerugaluarlugu aperaaq kalaallisut oqaaseq eqqortoq tassunga atugassaq suunersoq.
Oqaasiliortut aalajangigaat tassaavoq suliffissaaleqisoq, tassami inuk suliffeqareersoq aamma suliffissarsiorsinnaammat, tassanilu paatsuungatitsilersoqarsinnaalluni, tassami suliffissaarutinngikkaluarluni suliffigisamiit allamik suliffissarsiornikkut suliffimmut allamut nuuttoqarsinnaasarmat. Naak suliffissaqanngitsoq aamma suliffissarsiortuugaluartoq, taamaattoq taaguutip taassuma imaraa suliffinnik inuup pineqartup piginnaasaanut/ilinniagaanut tulluuttumik neqerooruteqartoqannginneq, taamatullu inissittoq tassaalersarpoq suliffissaaleqisoq, oqaaserlu taanna imminik nikassaataanngitsoq inummilluunniit pisuutitsiniarpalaarnerunngitsoq Oqaasiliortut isumaqarput.k) qersarut
Qersarut aamma taagoorneqarpoq qissarut. Qissarut tassa qipisoornaveeqqut, imaluunniit sukaruttoornaveerluni qipisarfik.
qivssarut: Kitaata avannaamiutut: qersarut
qivssaq = qipisaq
qissarut/qersarut, tassaavoq aalisaatip arlilluunniit (aleq/arlip) atortua katissut saaneq imalt. savimineq qipisinnaasoq, allunaaq/allunaasaq alerluunniit qipinermigut eqiteruttoortinnagu sukaruttoortinnaguluunniit.Atortoq taanna qangarsuarmiit atugaasimavoq allaat Ipiutaq-kulturimik taagukkap ukiut 4000-it matuma siorna Alaskami atugaasup inuisa suliarisarsimavaat qissarutit saanermit tuugaamilluunniit ataatsimit sanaat.
l) Råstofsstyrelse kalaallisut
Aatsitassanut Ikummatissanullu Aqutsisoqarfik qangaaniilli taaguutigereeraa ilisimatitsissutigineqareerpoq.m) Taaguut pisortaq pillugu saaffiginnissut
Akineqareerpoq Oqaasiliortunilu sammineqareernikuulluni allannguiffigineqanngilaq.n) ningittakkat, sooq qasseersiutaava?
Kalaallisut taggisit qasseersiutaasut arlaqarput, naak danskisut ataasersiutaasaraluartut, taakkunani ilaavoq ningittakkat, assersuutit allat makkuusinnaapput:
qarliit
kigutigissaatit
illaagutit
nujaasat
qiuutit
avatangiisit il.il.
(danskisut aamma paarlattuinik peqarpoq: brille (ataasersiut))o) unamminartoq – unammilligassaq
udfordringer aamma udfordrende kalaallisut nutserniarneqartillugu ilaatigut oqaatsit unamminartoq unammillernartorlu atorneqartarput. Saaffiginnittup apeqqutigaa nammineq unamminartut atorusunnerusarlugu. Oqaasiliortut isumaqarput danskisut oqaatsip kalaallisut oqaatsimut ataasiinnarmut ‘parnaavinnginnissaa’ pisariaqartoq, oqaatsip sumut tunngatillugu atugaanera malillugu kalaallisut assigiinngitsunik oqaasertalerneqarsinnaasarmat, ass. qaangerniagassat, unamminartoq, sakkortooq il.il.p) kemi – kemirtoqassaaq/kemeertoqassaaq?
Oqaasersiat allanneqartarnerannut malittarisassat Landrådit ileqqoreqqusaani allassimasoq naapertorlugu ima allanneqartassapput: ‘Oqaasersiat danskit ordbogiannit nalinginnaasumit aammalu ordbogiannit oqaasersianik imaqartumit tigooqqarniagassaassapput. Oqaasersiat kalaallit oqaasiinut akuliuttut taggisit oqaluutillu nagguiisut tigooqqarneqarsinnaassapput kalaallit oqaasiisut uiguusersuinnariaassallutik, soorlu: helikopteri, traktorersuaq, bili, lastbilerpassuit, filmerpugut, scootererput, slalomerfik, datamaskineqarpugut, versit, snapsertippaanga, doktorinngorpoq il.il.’
Taamaattumik kemi allanngortinnagu uiguusiinnagassaavoq, paatsoorutaannginnissaalu pillugu kittoraateeraliinnarlugu imak: kemi-rtoqassaaq.q) Oqaatsit atorunnaariartortut nutaanerusullu pillugit ilisimatitsilluni allattoq qujaffigiinnassavarput, Oqaasiliortulli Oqaasileriffimmilu atorfillit tamakkua aamma ilisimaaraat.
- Allat
Ilinniusiorfimmit aalisakkanut, timmissanut uumasuaqqanullu taaguutissatut siunnersuutit ilaat akuerineqarlutik ilaat allatut siunnersuusiorfigineqarput:
kortstrålet arktisk havkvabbe – Arctic Rockling – uuganga
sodfarvet skråpe – Sooty Shearwater – isunnganga
nordisk lappedykker – Horned Grebe – nujaki
gråstrubet lappedykker – Red-necked Grebe – qarsaarnaq
sildemåge – Lesser Black-backed Gull – naajarluusaq
sølvmåge – Herring Gull – qiioqi
Thayers måge – Thayer’s Gull – naajavaaq
stormmåge – Common Gull – anorisiooq
ravsnegl – Amber Snail – siuteroq kutsungasoq
glassnegl – Glass Snail – siuteroq qalipaatsoq
danseflue – Dance Fly – niviugak timmiuaartoq
svirreflue – Hoverfly – niviugak issulittartoq
fjeldflue – Highland Fly – niviugak qatsissormiu
vintermyg – Winter Crane Fly – ukiup ippernaa
arktisk øresnudebille – Arctic Weevil – Issittup sikannertuua
blågrå jordugle – Great Brocade – palugaq qasertoq
sortugle – Owlet Moth – palugaq uppingasoq
grønlandsk vintermåler – Winter Moth – ukiup pakkalugaa
arktisk kæmpejæger – Fox Spider – Issittup aasiassua
strand-dværgedderkop – Coast Money-spider – sissap aasiaa
arktisk kystjæger – Greenlandic Thin-legged Wolf Spider – aasiak sineriammiu
polarjæger – Arctic Wolf Spider – Avannaarsuata aasiaa
krabbeedderkop (brun) – Crab Spider – aasiak assagiarsungasoq
kvadratedderkop – Four-spot Orb Weaver – sisamanik toornilik
bjørnedyr – Moss Piglet – nanuarangasoq
springhale – Springtail – pisseriaqSaaffiginnissut alla iimisamik oqartoqarsinnaaneranik aperisoq akuerineqarpoq, nassuiarneqaannassaaq nagguiup marlunnik paasineqarsinnaanera nassuiarneqaannassaaq.
Uumasup dovendyrip kalaallisut taaguutaanik siunnersuuteqartoq ilisimatinneqassaaq qangaaniilli eqiasuppalummik imalt. eqiasuppaalummik taagorneqartareertarsimasoq.
Oqaaseq ’inuinnaq’ ullumikkut paatsoorneqarluni nikassaarpaluttuunerarneqartarpoq, isumaatali taamatut paasineqannginnissaa Oqaasiliortut erseqqissaatigaat. Oqaaseq imminik ataqqinassuseqareersuuvoq, inuup inuinnaassutsi tunngavigalugu allatuulli pisinnaatitaaffeqarneranut aamma tunngasuuvoq.
Saaffiginnissut kingulleq oqaatsimut ’immisorsiveqanngitsoq’-mut tunngasuuvoq. Saaffiginnittup oqaaseq aanaminit atorneqartoq tusartaramiuk isumaqartillugu egoist, ullumikkulli tassunga oqaaseq ’namminissarsiortoq’ nammineq atortarlugu unnerpaa.
Avannaani oqaaseq immisorsiveqanngitsoq atugaasartoq Oqaasiliortunut ilaasortat ilaannit tusarneqareertarsimavoq.Misissoqqitassanngorlugu inissinneqarallarpoq.
Ukiup nutaap aallartinnerani Oqaasileriffiup suleqatigisartakkaminut ataatsimeeqatiserinninnissaa februaarimi pissasoq ilanngullugu nalunaarutigineqarpoq.
Inussiarnersumik inuulluaqqusilluta
Carl Chr. Olsen Katti Frederiksen
Siulittaasoq Allatsi