Oqaasiliortut 2017 – 4

OQAA – 140617 (gl)

Oqaasiliortut ataatsimiinnerannit imaqarniliaq

• Oqaluuserisat

1. Oqaluuserisassat akuerineqarnerat
2. Kingullermik ataatsimiinnermit imaqarniliap akuerineqarnera
3. Atertut qinnutigineqartut
   a. Storch
   b. Iddimanngiiu
4. Oqaasileriffimmit ilisimatitsissutit
5. Oqaasersiat taarserlugit oqaasiliorneq:
   a. Blotter
   b. Nunatta Atuagaateqarfianit taaguutit
   c. Navianassutsimut ilisarnaatit
   d. Kompetence aamma færdighed
   e. RAL-imi atorfiit taaguutaat
   f. Eqqartuussivimmit taaguutit
   g. Mistænkt aamma sigtet
6. Taasariaqartut allat
   a. Ataatsimeeqqinnissamut ulluliineq
   b. Killiffimmik ilisimatitsineq (Oqaasersiat taarserlugit oqaasiliorneq)
   c. Ilaasortanit taasariaqartut allat
   d. Oqaasiliortut akuerisimasaat (oversigt) (Oqaasiliortut allattaannit ilisimatitsissut)

Imaqarniliaq

1. Oqaluuserisassat akuerineqarnerat:
   Oqaluuserisassat akuerineqarput.

2. Kingullermik ataatsimiinnermit imaqarniliap akuerineqarnera:
   Apriilip 28-anni 2017 ataatsimiinnermit imaqarniliaq akuerineqarpoq.

3. Atertut qinnutigineqartut:
   a. Storch:
   Kirkeministeriep atertut qinnutigineqartoq Storch itigartitsissutigisimammagu Oqaasiliortut akuerseqqusillutik innersuussisimapput. Storchip kinguliaqummit aallaaveqartup atertut Nunatsinni atugaareersimanera Oqaasiliortut innersuussinerminni tunngavigisimavaat. Pissuseqatai allat atertut akuerisatut atugaasut makkuupput: Mutsi (Motzfeldtimit), Miilu (Møllerit), Olsen il. il.
   Ataatsimiinnermi ilisimatitsissutigineqarpoq Storch Kirkeministeriemit atertut akuerineqarsimasoq.b. Iddimanngiiu:
   Kalaallit allattaasianni (alfabetianni?) d ilaanngimmat atertut qinnutigineqartoq akuerineqanngilaq.Atertut qinnuteqartoq Tunumeersuuvoq. Qinnuteqartup Iddimanngiiumik atsiortarnini atsiaaffimilu aqqata taama allanneqartarnera tunngavigalugit atermi d-talerlugu allanneqartarnissaanik qinnuteqarpoq.Siornatigut Iddimanngiiu qinnutigineqartareerpoq kalaallilli allattaasianni naqinneq d ilaanngimmat akuersissutigineqartarsimanani. Kalaallit allattaasiat malillugu taama nipilinni tti- d-tut nipilerlugu taaneqartartoq (tassa -ts-imiit allaanerusumik nipeqartoq) kalaallit aqqini atorneqartarpoq, soorlu Mittivarniannga.

   Atertut akuerisani d-mik ilallit takornartaanngillat, soorlu Dania (Danielimit) aamma Bendo (Benediktemit). Tamakkuli qinnutigineqartumit (Iddimanngiiumit) allaanerussutaat tassaavoq Danmarkimit nunanilluunniit allanit allaaveqartuunerat, taamaattumillu qallunaat allamiulluunniit allattaasianni d-p ilaanera tunngavigineqartarpoq.

   Kalaallit Nunaanni allattaaseq ataatsimoorussaq ataasiinnaavoq sumiorpaluutillu immikkut allattaasilersugaanatik, taamaattumillu naqinnerup d-p kalaallit allattaasiannut tunngavilersorluagaanngitsumik ilanngutitissallugu Oqaasiliortunit pissusissamisuunngitsutut isigineqarpoq.

   Oqaasiliortut allattaata Oqaasileriffiup arkiviani pappialanik torersaanermini landsrådip oqaatsinut allattaatsimullu udvalgiata 1971-imi decembarip qaammataani imaqarniliarisimasaat, tassa allattaatsip 1973-imi atuutilernera sioqqutitsiarlugu allagaasimasut, naammattoorsimavai. Allakkani taakkunani naqinnerit d aamma b aterni atorneqarsinnaasutut allanneqarsimagaluartut kalaallit aqqi pineqarnersut nalunarpoq. Ajoraluartumillu allakkat taakku akuerisaanersut imaqarniliaannaasimanersulluunniit aamma nalunarpoq, allaattaatsillu 1973-imi atuutilersinneqarnerani nalunaarutini ilanngunneqarsimanatik.

   Taamani landsrådip oqaatsinut allattaatsimullu udvalgiani ilaasortaasut tamarmik qimagutereernikuupput ilisimannittutuaasinnaasorlu tassaavoq Robert Petersen. Oqaasiliortut allattaata Roba sianerfigalugu allakkanut taakkununnga tunngatillugu ilisimasaqarnersoq eqqaamasaqarnersorluunniit paasiniassavaa. Roba taamani udvalgimut ilaasortaanngikkaluarluni ilisimasaqarnissaa ilimanarpoq.

   Oqaasiliortut sumiorpaluutit allaasiinik misissuisussanik suleqatigiinnik pilersitsisinnaanertik tunngavigalugu suleqatigiinnik sumiorpaluutit immikkut malittarisassalimmik allaaseqalernissaannut  misissuisussanik pilersitsissapput. Misissuisussat allattaatsip atorneqartup sumiorpaluutinit, Tunumiutuunit Avanersuarmiutuunillu, tamakkiisumik atorneqarsinnaaneranik misissuissapput, ilaatigut nipit d-mik t-milluunniit allanneqarsinnaanerinut tunngasunik misissuissallutik. Tassa naatsumik oqaatigalugu Tunumiut Avanersuarmiullu immikkut allaaseqarsinnaanerannik misissuisoqassaaq.

   Ilanngussaq “Sumiorpaluutit malillugit allattarnissamik malittarisassiornissaq” takuuk.

   Atsersuinermi innersuussutit Inuit Aqqinik Akuersisartut 2016-imi decembarip 16-anni akuerisaat ataatsimiinnermi aamma eqqartullatsiarneqarput. Oqaasiliortut innersuussutini nutartigassaqarsorigamik ataatsimeeqqinnissami eqqartuissallutik aalajangerput.

   Mettep aternik akuersinermi tunngavigineqartarsimasut skemanngorlugit takussusiarineqarnissaat kissaatigaa, ataatsimiinnermilu assersuutigineqartoq imaappoq:

4. Oqaasileriffimmit ilisimatitsissutit:
   Oqaasileriffiup pisortaa Katti Frederiksen pisarneq malillugu Oqaasiliortut ataatsimiinnissaat sioqqullugu ilisimatitsissutinik nassiussivoq. Ilanngussani “Oqaasileriffimmit paasissutissat” takuuk.Ilisimatitsissutinut tunngatillugu Oqaasiliortut oqaatigisaat imaapput:- Oqaatsit akuerisat pillugit:
   Oqaasileriffiup nittartagaata nutarsarneqarsimanera Oqaasiliortullu akuerisaasa nittartakkami ujarneqarsinnaalernerat Oqaasileriffimmit ilisimatitsissutigineqassaaq.- Inatsisartut ataatsimiititaliaannik naapeqateqarusunneq pillugu:
   Naalakkersuisoqarfimmit Oqaasileriffik ilisimatinneqarpoq Oqaasileriffik, Oqaasiliortut Nunat Aqqinik Aalajangiisartulluunniit toqqaannartumik Inatsisartut ataatsimiititaliaannik ataatsimeeqateqarumallutik qinnuteqaqqusaanngitsut. Tamanna Naalakkersuisoqarfiup tungaanniit sakkortuumik qisuariarfigineqarsimavoq, erseqqissaassutigineqarsimallunilu saaffiginnissutit suugaluartulluunniit tamarmik Kultureqarnermut Naalakkersuisoqarfimmut taamaallaat  aqqutissareqqusaasut aqqutigalugit anngunneqartassasut. Inatsisartut ataatsimiititaliaat ataatsimeeqatigalugit naapikkusukkaanni, tamanna aatsaat Naalakkersuisumut qinnutigeqqaarlugu akuerippagu pisinnaavoq.

   – Oqaatsinik kiffartuussiviup pilersinneqarnissaanut:
   Januaarip aallaqqaataani 2018-imi Oqaasileriffimmi oqaatsinik pikkorissaasartussamik atorfinittoqassaaq, suliassaqarfiullu pilersinneqarneranut 500.000 kr.-nik aningaasaliisoqassalluni.

   500.000 koruunit akissarsianuinnangajak atussammata Oqaasiliortut 500.000 koruuninik aningaasaliinissaq piviusorsiortuusorinngilaat.

   Oqaasiliortut pillugit inatsisissap Inatsisartunit aappassaanerluni akuerineqarnerata kingorna Oqaasileriffimmi suliassaqarfiit nutaat pilersinneqarnissaat piviusunngortussanngorunarmat inuttalertariaqartut ataatsimiinnermi eqqartorneqarputtaaq.

   Oqaasileriffimmiit inuttalertariaqartutut taakkartorneqartut tassaapput: retskrivningsordbogilerisoq, ordbogilerisoq kiisalu oqaasiliornermut tunngasunik suliaqartoq (afløsningsord).

   Ajoraluartumik inatsisissaq akuerineqaraluarpalluunniit aningaasanik kinguneqartussaanngimmat suliassaqarfiit assigiinngitsut, soorlu Oqaasiliortunik sullissinerup pitsaassusaa appariassaaq. Oqaasiliortut inatsisissaata tusarniaassutigineqarnerani ilaatigut tamakku Inatsisartunut allaganngorlugit anngunneqarnikuupput.

5. Oqaasersiat taarserlugit oqaasiliorneq:
   a. Blotter:
   MIO-mi taaguutit saaffiginnissutaaqqaarmatali taaguutit ataasiakkaarlugit eqqartorneqarlutillu aalajangersaaffigineqarsimapput, maannamullu blotter nalornissutaajuarsimasoq kalaallisut ima taaguuserneqarpoq: kinguaassiuutiminik nittaassisartoq.MIO-miit “imminut nittarsaattartoq” siunnersuutigineqarsimagaluartoq Den Danske Ordbogi malillugu blotterimut nassuiaataasimasumut taaguut matussusiinngimmat akuerineqanngilaq.b. Nunatta Atuagaateqarfianit taaguutit:
   Nunatta Atuagaateqarfianit taaguutit 2016-imili saaffiginnissutaasimasut ima aalajangersaaffigineqarput:naturgeografi: sumiiffinni pinngortitalerineq
   personlighedsudvikling: inuttut ineriartorneq
   fysisk aktivitet: timi aalatillugu sammisaqarneq
   pædagogisk arbejde: perorsaanermik suliaqarneq; pamersaanermik suliaqarneq (Oqaasiliortut oqaaseqaataat: pamersaaneq Avanersuarmeersuusoq maluginiarneqassaaq)
   rodløshed: inuunermi toqqammavissaaleqineq
   samfundskritik: inuiaqatigiinni pissutsinik isornartorsiuineq
   samfundsskildring: inuiaqatigiit pillugit saqqummiussaqarneq (Oqaasiliortut oqaaseqaataat: isiginnaagassiornikkut: assilialiornikkut, allaaserinninnikkut assigisaatigulluunniit saqqummiussineq)
   anbragte børn: meeqqat angerlarsimaffiup avataanut inissinneqarsimasut
   anbragte unge: inuusuttuaqqat angerlarsimaffiup avataanut inissinneqarsimasut
   beskæftigelsespolitik: suliffissaqartitsiniarnermi politikki
   busselskab: bussiutileqatigiiffik
   efterværn:, inuusuttuaqqat sullinneqarsimasut namminersulernissaannut ikorfartuineq
   generationsmodsætning: kinguaariit immikkoorutaat
   grønlandsk malerkunst: kalaallit qalipagaat
   jobskabelse: suliffissanik pilersitsineq
   jubilæumsskrift: nalliuttorsiornermut atatillugu atuakkiaq; nalliuttorsiornermut atatillugu allakkiaq
   kolonisering: nunasiaateqalerneq
   kultursammenstød: kulturit aporaannerat
   politisk udvikling: politikkikkut ineriartorneq
   seksuelt overførte sygdomme: nappaatit kinguaassiuutitigut tuniluuttartut
   ungdomsforsorg: inuusuttunik isumaginninneq

   c. Navianassutsimut ilisarnaatit:
   2016-imi decembarip qaammataani navianassutsimut ilisarnaatit qallunaatut oqaasertaat allannguuteqarsimammata Ilinniusiorfimmiit Oqaasiliortunut saaffiginnissutigineqarput. Taaguutit aalajangersaaffigineqartut imaapput:

   faresymbol: navianassutsimut ilisarnaat
   sundhedsfare: peqqissutsimut navianartoq
   ætsende: neriuisartoq
   brandfarlig: ikuallajasoq
   miljøfare: avatangiisinut navianartoq
   kronisk sundhedsfare: katsorsarneqarsinnaanngitsumik ajoqusiisinnaasoq
   brandnærende: ikummarissaat
   akut giftig: toqunartoq
   gasser under tryk: gassi naqitsinikkut immiussaq
   eksplosiv: qaarsinnaasoq

   d. Kompetence aamma færdighed:
   Perorsaanermik Ilinniarfiup saaffiginninneratigut taaguutit Oqaasiliortunut ingerlateqqinneqarsimasut ima aalajangersaaffigineqarput:
   kompetence: piginnaasaq
   færdighed: pisinnaasaq
   kompetencemål: piginnaasaqalernissamut anguniagaq (piginnaasassatut anguniagaq?)
   færdighedsmål: pisinnaasassatut anguniakkat

   e. RAL-imi atorfiit taaguutaat:
   Royal Arctic Linep atorfiit taaguutaannik akuerseqqusillutik Oqaasiliortunut saaffiginnipput. Oqaasiliortuniillu akuerineqartut imaapput:
   Chief Executive Officer (CEO): Pisortaaneq
   Vice President: Pisortaanerup tullia
   Senior President: Immikkoortortami pisortaq
   Director: Ingerlatsivimmi pisortaq
   General Manager: Immikkoortoqarfimmi pisortaq
   Manager: Immikkoortoqarfimmi aqutsisoq
   Senior Supervisor: Suleqatigiinni aqutsisoq
   Supervisor: Suliamik aqutsisoq
   Assistent: Allaffimmiu

   f. Eqqartuussivimmi taaguutit:
   Taaguutit taakku Kalaallit Nunaanni Eqqartuussivinniit ordbogimut ileqqullugit Ilinniusiorfimmut saaffiginnissutaasimagaluartut Oqaasileriffimmut ingerlateqqinneqarsimapput. Pisortaqarfiillu atsersorneqartarnerinut Oqaasiliortut siunnersuisinnaatitaarnertik tunngavigalugu erseqqissarpaat
   Eqqartuussivimmi taaguutit Katersani assigiinngitsunik nalunaarsorneqarsimammata Oqaasileriffimmiit Oqaasiliortunut akuereqqullugit inassutigineqarsimapput. Akuerineqartullu imaapput:

   Grønlands Domstole: Kalaallit Nunaanni Eqqartuussiviit
   højesteret: eqqartuussiviit qullersaat
   Grønlands Landsret: Nunatta Eqqartuussisuuneqarfia
   Landsdommeren i Grønland: Kalaallit Nunaanni Eqqartuussisuuneq
   Retten i Grønland: Kalaallit Nunaanni Eqqartuussivik
   Dommeren ved Retten i Grønland: Kalaallit Nunaanni Eqqartuussivimmi Eqqartuussisoq
   Kredsretter: Najukkani Eqqartuussiviit (ataasersiutinngorlugu: Najukkami Eqqartuussivik)
   Kredsdommer: Eqqartuussisoq
   Bitingsted: Eqqartuussisarfik
   Anstalt: Inissiisarfik
   Detention: Isertitsivik
   Anstalt for Domsfældte: Pineqaatissinneqarsimasunut Inissiisarfik

   Eqqartuussisoqarfiit kommunit malillugit sisamanut immikkoortitigaasut massakkut ima taaguuteqarput Eqqartuussisoqarfik Kujalleq, Eqqartuussisoqarfik Sermersooq, Eqqartuussisoqarfik Qeqqata aamma Eqqartuussisoqarfik Qaasuitsoq. Allamoorut “Eqqartuussisoqarfik Qeqqata”-mi pissusissamisoortuunngitsumik atorneqarmat Oqaasiliortut taaguutissaqqissunik ima siunnersuuteqarput:

Oqaasiliortut oqaaseqaataat: Oqaaseq “qeqqata” allamoorutaammat qallunaatuuani taasiinnarniutinngorlugu ima atorneqartassaaq “Qeqqa Kredsret” imaluunniit “Kredsretten i Qeqqa”, uku pinnagit: “Qeqqata Kredsret” aamma “”Kredsretten i Qeqqata”. Maannakkut taaguutaasunut aamma atuutissaaq.

g. Mistænkt aamma sigtet:
Kalaallit Nunaanni Eqqartuussivinniit taaguutit pineqartut immikkoortillugit taaguuserneqarnissaat kissaatigineqarput Oqaasiliortut ima aalajangersaapput:

mistænkt: pasisaq
sigtet: pissutissalimmik pasisaq

6. Taasariaqartut allat:
   a. Ataatsimeeqqinnissamut ulluliineq:
   Ataatsimeeqqinnissaq ullut uku arlaanni pissaaq:Ataasinngorneq septembarip 11-anni 2017
   Marlunngorneq septembarip 12-anni 2017
   Sisamanngorneq septembarip 14-anni 2017
   Tallimanngorneq septembarip 15-anni 2017b. Killiffimmik ilisimatitsineq (Oqaasersiat taarserlugit oqaasiliorneq):
   Oqaasiliortut allattaata pisarnini malillugu Oqaasiliortunut saaffiginnissutigineqarsimasut pappialanngorlugit ilisimatitsissutigai.c. Ilaasortanit taasariaqartut allat:
   2009-mi oqaatsinut akuerisanut Oqaasiliortut ima allannguutissaqarput:
   naturvidenskabelig faggruppe: Pinngortitamik immikkut ilisimasallit
   Polarlandene: Nunat Issittumiittut
   Sydpolarlandene: Nunat Sikuiuitsumiittut

   Uku atorunnaassapput:
   naturvidenskabelig faggruppe: pinngortitami ilisimasassat
   Polarlandene: Sikuiuitsoq Avannarleq Kujallerlu
   Sydpolarlandene: Sikuiuitsoq Kujallermi Nunat

   Ilanngullugu 2009-mi akuerisaniittoq una peerneqassasoq Oqaasiliortut oqaatigaat:
   sorte (folk): qernertormiut

   d. Oqaasiliortut akuerisimasaat (oversigt):
   Oqaasiliortut akuerisimasaasa nittartakkami takuneqarsinnaalernissaannut suliaqarnermi skema malittarineqartoq Oqaasiliortunut ilisimatitsissutitut pappialanngorlugu tunniunneqarpoq.

Oqaasiliortut siulittaasuat                          Allatsi

Mariia Simonsen                    Minik Jeremiassen